1445 words Powered by word counter

Kerkdiensten zijn een bom vol prikkels, hierdoor kan er heen gaan alleen al voor een boel extra prikkels zorgen. Het licht, een grote groep mensen, het orgel, afhankelijk van waar je kerkt (ook) een worshipband, geuren, kleuren, koude of juist warme lucht. Kortom, kerkdiensten en overprikkeling. De meeste kennen de ervaring wel.

Voor mensen met autisme (en ook voor mensen met bijvoorbeeld NAH), is het een hele opgave om hier mee om te gaan. Er zijn er die daardoor helemaal niet naar de kerkdienst kunnen komen. Anderen ervaren net als ik wel problemen, maar het lukt ze toch enigszins om bij de dienst aanwezig te zijn. Er zijn er ook die wel de prikkels ervaren, maar hier niet zo heftig last van hebben. Het scheelt ook heel erg naar welke kerk je gaat. Sommige zijn heel sober, andere zijn weer heel uitbundig. Weer andere zitten er een beetje tussenin.

Ik vond het lastig om alles te benoemen wat voorbij kan komen en welke prikkels ik zelf ervaar. Ik heb hierdoor per ‘categorie’ een aantal gekozen om verder uit te schrijven.

De liturgie

De liturgie kan om verschillende redenen een probleem geven voor iemand met autisme. Hij kan bijvoorbeeld veranderen als er de maaltijd van de Heer is, of wanneer er een bepaald thema of feestdag is. Het is van tevoren bekend, of niet bekend, wat voor onrust kan zorgen. Hoewel het over het algemeen allemaal vrij voorspelbaar is, is elke week onvoorspelbaar wanneer je autisme hebt. Van tevoren weten hoe de liturgie is die week, het thema en de liederen bijvoorbeeld, kan dat een heel hoop onrust wegnemen en voorspelbaarheid creëren. Zelf download ik de liturgie van de website van mijn gemeente, die er van tevoren wordt opgezet. Er zit geen vaste dag en vaste opmaak aan de liturgie, wat voor wat onrust kan zorgen, maar het is verder geen groot probleem.

De PKN

Zelf kerk ik in de PKN, mijn nieuwe gemeente heeft een iets andere liturgie dan ik gewend was uit mijn oude gemeente. Mijn oude gemeente had bijvoorbeeld geen lied tussen het lezen van de Schriften door (ik heb begrepen dat dit inmiddels al enige tijd wel gedaan wordt) en mijn nieuwe gemeente heeft dat wel. Dit kleine verschil was voor mij een hele grote verandering, wat in het begin zorgde voor extra prikkels en moeten schakelen. Meer nog omdat ik het fijn vind om vanuit mijn Bijbel te lezen en vanuit mijn liedboek te zingen (of, bij andere liederen, vanaf de liturgie die ik geprint mee neem), zo kan ik enigszins prikkels ook een beetje buiten houden. Wanneer ik met de beamer mee doe, dan krijg ik veel meer prikkels binnen die ik moeilijk verwerk.

Buiten dat zorgde dat kleine detail dus al voor een hoop problemen bij mij en ik moest mezelf blijven vertellen dat ik dit na een tijd wel gewend ben.

Andere volgorde

Ook wordt er tussendoor wel eens gekozen voor een andere volgorde van de liturgie, meer liederen bijvoorbeeld. Het is fijn dat de liturgie elke week online staat, op die manier sta ik niet voor een onverwachte verrassing bij de kerkdienst. Zo’n verandering verwerk ik moeilijk en een kerkdienst volgen is dan bijna onmogelijk. Door van tevoren de liturgie te bekijken, weet ik ook meteen wat er gezongen en gelezen zal worden. Dat scheelt wat aan prikkels die ontstaan door het (bijna) wekelijkse ‘onbekende’.

De muziek en liederen

De meeste muziek komt natuurlijk van het orgel, soms zingen we ook mee met een videoclip. Voor de kinderen is er sowieso een videoclip om mee te zingen. Daarnaast zijn er diensten waarbij koor of band muziek gebruikt wordt, al dan niet door de eigen gemeente. In mijn vorige gemeente, kwam eens in de zoveel tijd een koor zingen tijdens de dienst, meestal bij tienerdiensten. Liederen komen vanuit verschillende bundels, wat het voor mij soms verwarrend kan maken. Daarnaast vind ik het moeilijk om in canon te zingen, dit gaat voor mij te snel om te kunnen schakelen. Hierdoor raak ik dus al snel ‘de weg kwijt’, bij het zingen in canon. Meestal zing ik die dan niet mee, om meer prikkels te voorkomen.

Het zingen zelf geeft ook veel prikkels. Het is moeilijk voor mij om mee te zingen, omdat alle spanning van de prikkels op mijn keel slaan. Mijn keel knijpt zichzelf dicht en ik heb veel water nodig en ik moet veel slikken, om dit een klein beetje te kunnen ’tegenhouden’ zodat ik niet tijdelijk mijn gehele spraakvermogen kwijt raak. Tijdens de preek masseer ik altijd mijn hals, om het weer wat te laten ontspannen. Soms vraag ik me hierdoor af of ik fysiek aanwezig zijn iets te belangrijk vind, dan mijn gezondheid. Ik zou er natuurlijk ook voor kunnen kiezen om niet te zingen.

De gemeente

Bij een kerkdienst komt (een deel van) de gemeente samen (hehe, logisch). Hoewel de mensen dezelfde mensen zijn, is elke week anders. Elke interactie is telkens weer anders. Eens in de zoveel tijd een gastvoorganger, soms achter elkaar. Een andere ouderling van dienst, een andere lector, wisselende organisten. Daarnaast brengt het gepraat en/of gesprekken voor en na de dienst ook prikkels met zich mee. Geuren, kleuren, fysiek contact, gezichtsuitdrukkingen en dicht op elkaar zitten en/of staan. Het zijn allemaal prikkels die elke week steeds opnieuw verwerkt moeten worden. Hierdoor ga ik na de dienst weer naar huis en doe ik ook niet mee aan activiteiten buiten de zondagsdienst om (daar heb ik sowieso geen energie voor, door de week. Anders moet ik andere net zo belangrijke dingen laten).

De ruimte

Afhankelijk van hoe groot of klein een kerkgebouw is, brengt dit zijn eigen overprikkeling problemen. Ik heb ervaring met grotere en kleinere ruimtes voor de diensten. Een grotere ruimte geeft me het gevoel te verdwalen, een kleinere ruimte geeft me het gevoel verstikt te worden. Er zit voor mij geen middelmaat in, het is of het een óf het ander.

Het kerkgebouw van mijn vorige gemeente is groter dan die van mijn huidige gemeente. Ik zat ergens wat meer vooraan, dichtbij de uitgang. Op deze manier ervaarde ik het minst de prikkels die een ruimte kan geven. Ook helpt het mij om zonder de dienst (erg) te storen er even uit te kunnen stappen, mochten de prikkels te hoog oplopen. Het idee dat dit mogelijk is, helpt al bij het reguleren van de prikkels.

Mijn huidige kerkgebouw is kleiner en de uitgang is achter in de ruimte. Ik zit hierdoor achteraan, bijna meteen bij de uitgang. Dit helpt net als bij mijn vorige gemeente bij het reguleren van de prikkels en het ervaren van minder prikkels van de ruimte.

Speciale diensten

Bepaalde diensten kan ik ook gewoon niet bijwonen door de hoeveelheid prikkels. Feestdagen vier ik dan ook niet fysiek mee. Heel jammer, alleen het gaat gewoon niet. Ook het meevieren van de Maaltijd van de Heer is hierdoor een probleem voor mij en daar ben ik dan ook niet fysiek bij aanwezig. Voel ik mij schuldig? Nee. Vind ik het vervelend? Dat wel. Ik geloof er in dat ik niet alleen christen ben op zondag bij de kerkdienst. Elke dag van de week ben ik christen. Ook geloof ik dat de gemeente van Christus verder reikt dan een gebouw en de eigen gemeente. En dat samenkomsten meer zijn dan alleen fysieke kerkdiensten of kerkelijke activiteiten.

Prikkelarme diensten

Op dit moment ga ik niet naar de kerkdiensten. Nu Bijbelschool weer is begonnen, heb ik een hoop energie daarvoor nodig. Wanneer ik nu fysiek naar de kerkdienst zou gaan, kan ik niet studeren. Ondanks dat het flexibel leren is. Hierbij geldt wat ik hierboven schreef, ik ben niet alleen christen op zondag.

Er zijn kerken die prikkelarme diensten houden, dit zijn dan meestal aparte diensten op een ander tijdstip. De liturgie is aangepast, er zijn minder liederen, geen muziek/orgel en de preek is korter. Vaak zijn deze diensten dus ook in zijn geheel veel korter. Het kan zijn dat er bij iedere kerk een klein beetje verschil zit in de uitvoering van deze diensten. Op theologie.nl kun je een artikel lezen, dat wat meer uitleg geeft over prikkelarme diensten. Op ditkoningskind.nl kun je een aantal prikkelarme diensten vinden.

Het zou goed zijn als meer kerken zich bezig zouden houden met overprikkeling en kerkdiensten. Er zijn veel mensen die noodgedwongen thuis zitten, of ze nu bij een inclusieve kerk horen of niet. Ik vind het fijn om te zien dat er steeds meer kerken zijn, die zich hiermee bezighouden. Zo kunnen ook deze mensen fysiek deelnemen aan de gemeente, bij de kerkdienst.

Vraag van de week
Hoe ervaar jij prikkels bij jouw kerkdiensten? Houd jouw kerk zich bezig met prikkelarme diensten?